Ulaş Yıldız yazdı…
Türkiye Ford Motor Company 1928’de İstanbul Tophane’de Ford otomobil fabrikası kurulmasına ilişkin mukavele imzalandı. 1930 yılında açılan, tam kapasite ile çalışması halinde günde 150 otomobilin montaj üretimini yapmaktaydı. 1934 yılı başında gerek karşılaştığı bürokratik engeller, gerek 1929 Dünya Ekonomik Krizinin yarattığı sorunlar yüzünden kapanmak zorunda kaldı.
Fabrika faaliyetlerini Bükreş ve İskenderiye’deki tesislerine taşıdı. Bu gelişmelerin yaşandığı günlerde Türkiye pazarında söz sahibi olmak isteyen otomobil üreticileri, benzin ile çalışan otomobillerin kullanıma başlanmasının ardından dünyada ilk kez 22 Temmuz 1894’te düzenlenen ve büyük heyecan uyandıran otomobil yarışlarını 1927 yılında İstanbul’da yapma kararı aldı. 1932 yılında düzenlenen yarışlar gazetelerde Türkiye’nin ilk Otomobil Sürat Yarışları olarak tanıtılsa da, en hızlı ve en az yakıt harcayan
aracı belirlemeyi hedeflemişti.
Veli Efendi Çayırı’nda 21 Ekim 1927 günü yapılan yarışa 25 otomobil katıldı. Cemiyet, yarıştan bir gün önce basına verdiği demeçte; Sürat yarışına katılacak otomobillerin 2400 m.’lik bir alanda on tur atacaklarını, iktisat yarışına katılacak otomobillerin ise üçer litrelik kaplar içindeki eşit miktar benzini alarak hareket edeceklerini söylüyordu. Yarış bitiminde altı silindirli otomobil kategorisinde Suphi Bey’in kullandığı Buick marka otomobil on turu 17 dakikada, dört silindirli otomobil kategorisinde Şevket Bey’in kullandığı Overland marka otomobil ise 17 dakika 21 saniyede tamamlayarak birinci oldu.
Birinciliği kazanan markalar yarıştan sonra bu başarıyı fırsata dönüştürdü ve gazete ilanları vermeye başladı. Orak Ticaret ve Sanayi Evi; “Artık tereddüt etmeyiniz. Overland marka otomobilin en seri, en tasarruflu ve en mükemmel otomobil olduğu memleketimizin ilk otomobil yarışlarında ispatlandı… Elimizdeki ve yoldaki otomobiller süratle satılmakta olduğundan hemen müessesemize müracaat ediniz” diyordu.
27 yarışlarının ardından Turing ve Otomobil Kurumu ile Milliyet Gazetesi 17 Haziran 1932’de İlk Türkiye Otomobil Sürat Yarışlarını düzenledi. Yarışlarına 15 otomobil katıldı. Katılımcılar Milliyet Gazetesince yayımlanan başvuru belgesini doldurduktan sonra 3 lira karşılığında 9 Nisan 1932 saat 18.00’a kadar kayıt yaptırdılar. Kadınlar kategorisinde yarışa yalnız Samiye Burhan Cahit Hanım katılmıştı. Samiye Burhan Cahit Hanım, İstinye-Zincirlikuyu arasındaki mesafeyi 6 dakika 30 saniyede tamamlayarak dördüncü oldu. Ancak başka katılımcı olmadığı için Samiye Burhan Cahit Hanım kadınlar kategorisinde birinci sayıldı ve kupayı almaya hak kazandı. Amatör kategorisinde yarışa 9 otomobil katılmıştı. Amatör A kategorisinde en iyi dereceyi M.Kalamidas aldı.. Amatör B kategorisinde Şahak Altıparmak Efendi, Lanchia marka otomobili ile yaptığı 6.45’lik derecesiyle CHF ve Ford kupasını kazandı.
Amatör C kategorisinde ise Vehbi Sait Bey, Buick marka otomobili ile yaptığı 6.21’lik derecesi ile Ford kupasını kazandı. Hususi otomobiller kategorisinde Hacı Bekir zade Ali Muhittin Bey adına yarışan şoför Reşit Bey’in kullandığı Studbacer marka otomobil kaza geçirdi ve yarış dışı kaldı. Suphi Bey’in, Buick marka otomobili 5 dakika 48 saniye ile bu kategoride yarışın en süratli otomobili oldu. Sürat Yarışlarının ikincisi 1933’de Şişli-İstinye asfaltı üzerinde yapıldı. 1932 yarışları İstanbul’da büyük heyecan uyandırmıştı. Yarışlara otomobillerin yanı sıra motosikletler de katılabilecekti. Güzegahta keskin ve birbirinden tehlikeli on iki viraj olması yarışları hız açısından olduğu kadar teknik beceri açısından da önemli hale getiriyordu.
Samiye Hanım’ın hanımlar kategorisinde yine tek bayan yarışmacı olduğu için erkekler kategorisinde yarışma talebi kabul edildi. Samiye Burhan Cahit Hanım, Mühendis Vehbi Sait Bey’i geçmişti. Vehbi Bey 5 dakika 57 saniyelik yarışı tamamlamıştı. Samiye Burhan Cahit Hanım ise 5 dakika 40 saniyelik bir derece yapmıştı. Vehbi Sait Bey kendi arabasının ağır, Samiye Hanım’ın arabasının hafif olmasına itiraz etti. Oysa yarışta araçların ağırlığı değil, silindir çapları dikkate alınmaktaydı. Kendisine haksızlık yapıldığını düşünen Vehbi Sait Bey konuyu yargıya taşıdı.
Davaya bakan hakim Celâl Bey Vehbi Sait Bey lehine karar vererek tazminata hükmetti.
1933 yılı motosiklet yarışlarında ise birinci kategoride Aşot Efendi 6 dakika 18 saniye ile, ikinci kategoride Süleyman Efendi 5 dakika 24 saniye ile, sepetli motor kategorisinde Tacettin Bey 6 dakika 32 saniye ile birinci oldu.
Yarışların üçüncüsü 25 Mayıs 1934 Cuma günü yapıldı. İstinye-Zincirlikuyu arasındaki 9.150 m’lik mesafede yapıldı. Ekrem Bey Bugatti otomobiliyle 5 dakika 16 saniyelik bir derece yaptı ve Türkiye birincisi oldu. Kadınlar kategorisinde Samiye Burhan Cahit Hanım Ford otomobiliyle 5 dakika 19 saniye ile geçen yıl yaptığı rekoru kırdı. Bisiklet yarışları 14-18 ile 19 yaş ve üstü olmak üzere iki grupta yapıldı. İlk grupta Lambo Efendi 16 dakika 15 saniye ile ikinci grupta Kirkor Efendi 16 dakika 15 saniye ile birinci oldu. İki kategoride yapılan motosiklet yarışlarının ilk kategorisinde Tacettin Bey 5 dakika 34 saniye ile birinciliği aldı. İkinci kategoride ise Ahmet Efendi 5 dakika 5 saniye ile birinci oldu.
1935 yılı yarışlarına Balkanlar’dan ve Mısır’dan katılımcı çağrılarak yarışların uluslararası boyuta kavuşması planlandı. İstinye ile Zincirlikuyu arasında yapılacak yarışta erkeklerle kadın sürücüler ayrı ayrı yarışacaklardı. Samiye Burhan Cahit Hanım’ın kullandığı otomobil 140 km. süratle bir ağaca çarparak hendeğe yuvarlandı. Şişli Etfal Hastanesine kaldırılan Samiye Burhan Cahit Hanım’ın omuz kemiği çatlamış, kaburga kemiklerinden birisi ile sol kolu kırılmış, sinirleri ezilmişti. 1935 yılında Ford marka otomobili ile Ziya Bey 4 dakika 57 saniyelik derecesi ile birinci oldu.
1935 yılı motosiklet yarışına dört motosiklet katılmıştı. Tacettin Bey 6 dakika 19 saniyede birinci oldu. Bisiklet yarışlarında da 14-19 yaş kategorisinde Andon 16 dakika 45 saniye ile 19 yaş ve üstü kategorisinde ise Tanaş 15 dakika 15 saniye ile birinci oldu.
patronlardunyasi.com
