Yaklaşık 200 ülkeyi temsil eden hükümet bakanları, daha önceki bir önerinin hararetli ve yaygın bir tepkiyle karşılanmasının ardından, fosil yakıtlardan uzaklaşma yönünde çağrı yapan bir anlaşmayı kabul etti. Dubai’de iki hafta süren müzakereler sonrasında açıklanan taslak metin, fosil yakıtları “aşamalı olarak kaldırma” terimini kullanmadı, bunun yerine bunun yerine fosil yakıtlardan “uzaklaşma” çağrısı yaparak dili bir ton daha sertleştirdi. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı (COP28) kapsamında Birleşik Arap Emirlikleri’nde bir araya gelen devletler, fosil yakıtların küresel bazda tüketimini azaltmaya geçiş konusunda uzlaşı sağladı.
Zirvenin BAE başkanlığı sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “Tüm fosil yakıtlardan uzaklaşmaya yönelik benzeri görülmemiş bir referansla BAE Mutabakatı, ekonomilerimizi yeniden tanımlama potansiyeline sahip bir paradigma değişimi sunuyor” dedi.
Fosil yakıtların kullanımından “uzaklaşılacak”
Çarşamba günü erken saatlerde BAE tarafından yayınlanan ve tüm gece süren tartışmaların ardından üzerinde mutabık kalınan güncellenmiş teklifte “enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşılması, bu kritik on yılda eylemlerin hızlandırılması ve böylece bilime uygun olarak 2050 yılına kadar net sıfıra ulaşılması” çağrısında bulunuldu.
Taslak anlaşma metninde ayrıca kömür enerjisinin aşamalı olarak azaltılmasına yönelik çabaların hızlandırılması ve yenilenebilir enerji kapasitesinin küresel olarak üç katına çıkarılması ve 2030 yılına kadar enerji verimliliğinde küresel ortalama yıllık iyileştirme oranının iki katına çıkarılması çağrısında bulunuldu.
“Aşamalı azaltım”
Önemli bir nokta olarak, teklif hidrokarbonların mutlak bir şekilde kullanımdan kaldırılmasını zorunlu kılmamakta. Pek çok kişi COP28 zirvesinin ancak tüm fosil yakıtların “aşamalı olarak kaldırılması” yönünde bir anlaşmayla sonuçlanması halinde başarılı sayılabileceğine inanıyordu. Kömür, petrol ve doğal gazın yakılması, küresel sera gazı emisyonlarının dörtte üçünden fazlasını oluşturarak iklim değişikliğine en büyük katkıyı sağlıyor. Bu bilinen bir gerçek olsa da kabul edilen tekliften önce hazırlanan ve bu hafta başında sunulan teklif, fosil yakıtların “aşamalı olarak kaldırılması” veya “aşamalı olarak azaltılması” ile ilgili bir dil içermiyordu. Bugün kabul edilen teklifte en azından “aşamalı azaltım” çağrısı yapılıyor.
Bu taslak uzlaşı, kesin bir bağlayıcılık taşımasa da küresel ısınmanın 1.5 santigrat derece eşiğinde tutulması açısından son derece önemli. BM iklim şefi Simon Stiell, “Dubai’de fosil yakıt çağının sayfasını kapatmamış olsak da, bu sonuç sonun başlangıcıdır” dedi. COP28 Başkanı Sultan el Cabir, yaklaşık 200 ülke tarafından onaylanan iklim anlaşmasını, 1,5 derece hedefini ulaşılabilir kılmak için “sağlam bir plan” sunan “tarihi bir önlem paketi” olarak niteledi.
Türkiye, COP28’de 8 girişime imza attı
Türkiye Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı çerçevesinde çalışan İklim Değişikliği Başkanlığı sekiz girişime katıldığını duyurdu. İklim Değişikliği Başkanlığının sitesinden yapılan açıklamaya göre Türkiye;
- İklim Kulübü,
- Kritik Ham Maddeler Kulübü,
- Dayanıklı Gıda Sistemleri, Sürdürülebilir Tarım ve İklim Eylemine ilişkin Emirlik Deklarasyonu,
- Buzul Dostları Grubu,
- Çimentoda Atılım,
- İklim İçin Mangrov İttifakı,
- COP28’de Eğitim ve İklim Değişikliği Ortak Gündemi Bildirgesi,
- İklim ve Sağlık Deklarasyonu,
- İklim Eylemi İçin Yüksek Hedefli Çok Düzeyli Ortaklıklar Koalisyonu’na (CHAMP) imzacı oldu.
